ALOŞNAME

“Aloşname, siyah ile beyazın, aydınlık ve karanlığın, birbirine zıt güçlerin bir aradalığını simgeleyen görsel bir destandır adeta.”

Ressam, heykeltıraş ve akademisyen Ali Teoman Germaner’in 2015 yılında Bozlu Art Project’de açılan sergisinden sonra basılan kitapta, Ahu Antmen tarafından kaleme alınan bir metin ve sanatçı ile yapılan söyleşi bulunuyor.

Aloşname, Ali Teoman Germaner’in 1970 ve 1981 yıllarında mürekkepli kalemle çizdiği, gravür görünümlü desenlerinden oluşan serinin adı. Ahu Antmen serinin Türkiye sanat tarihi içerisindeki önemine dikkat çekiyor çünkü bu çizimlerin yapıldığı yıllar Türkiye’nin siyasi olarak oldukça karışık olduğu döneme denk geliyor. Bu dönemde Ali Teoman Germaner ise Mimar Sinan Üniversite’sinde akademisyen olarak görev yapıyor.

60’lı yıllarda başlayan ve 1971 yılındaki askeri müdahalenin ardından yaşanan toplumsal kutuplaşmalar, çatışmalar ve şiddet olaylarının sonucunda birçok gencin yaşamını kaybettiği, şiddet olaylarının yaşandığı, 1980 yılı askeri darbesine uzanan uzun bir süreci kapsayan Aloşname çizimleri, dönemin kaotik yapısını hissettiriyor. Çizimlerdeki insan, hayvan ve robot karışımı figürler, arkaik mekân ve yarattığı distopik evren ile Aloşname sanki tarihin paralel evrenin birinde yaşanan bir kaydı gibi.

1980 yılında sanatçının Aloşname desenleri sergilenir, sergiye gelenlerden biri Ali Teoman Germaner’e kâbus görüp görmediğini sorar, Germaner görmediğini söyler. Adam da bu çizimler nereden geliyor o halde diye sorar, dayanamayan Germaner, gazetelere bakıp bakmadığını sorar. Daha sonra bu kişinin Bakırköy’de çalışan bir doktor olduğunu öğrenir Germaner. Dönemin dehşet verici haber bültenlerini eğer sahaflarda ya da antikacılarda gazete kurcalıyorsanız görmüşsünüzdür.

Orta çağ simyacıların peşine düştüğü felsefe taşını farklı bir biçimde ele alan Jung’un teorisine göre felsefe taşı insanın içindedir; “İnsan cevheri bulacaksa, kendi içinde bulacaktır. Kendi içindeki kötüyle, zaafla yüzleşecek, yüzleşerek bilgeliğe, erdeme ulaşacaktır.” Aloşname insanın kendi içine yaptığı yolculuk sonucu görebileceklerini sunuyor seyirciye. Ali Teoman Germaner yaşadığı dönemin sancılarını günlük tutar gibi Aloşname’ye aktarmış. Bu yüzden Aloşname sadece 70’lerin ve 80’lerin değil insan var oldukça sürecek olan tüm kaosun yansıması niteliğini taşıyor.

Antik şehirlere, Babil, Hint, Akad, Sümer gibi medeniyetlerin mitolojilerine ilgisi olan sanatçının çizimlerinde bunların etkilerini görmek mümkün. Ayrıca desenlere bakınca Mehmed Siyah Kalem, Hieronymus Bosch resimlerini anımsamıştım ki, Ahu Antmen ile olan söyleşide sanatçı bu isimleri ve ek olarak Goya, Picasso’yu kendine yakın hissettiğinden bahsediyor. Aynı zamanda heykeltıraş olan sanatçının ürettiği heykellerde de benzer yaklaşımlar bulunmakla birlikte Aloşname desenleri oldukça farklı bir yere sahip.

Aloşname ismi ise sanatçının ‘Aloş’ ismi ile bilinmesinden geliyor. 1934 İstanbul doğumlu sanatçı 1949 – 54 yılları arasında Akademi’de Rudolf Belling, Zühtü Müritoğlu ve Hadi Bara atölyelerinde eğitimini alır. 1960-65 yıllarında Paris’te yontu ve gravür eğitimi alır. Yurda döndüğünde de Akademi’de asistan olarak çalışmaya başlar. 1970 doçent, 1976 yılında profesör unvanlarını alır, 2001’de emekli olan sanatçı sergi, müze ve atölye çalışmalarına devam eder, 2018 yılında ise vefat eder.

“Bu desenlerin yapımını kendime iş edindim, başka çalışmalarımın yanı sıra onlarda mesleğimin gereği, işimin parçası. Onlar ben varken de yokken de dile getirilmesi gereğine inandığım bir söylemi oluşturuyorlar. Sözüm, insana dair ve insana bırakmak istediğim, bırakabileceğim tek armağan. Hangi insan mı? Bilmiyorum, yüzünü görmediğim, belki de henüz doğmamış insan.”

Ali Teoman Germaner 2016

Yazan Aylin K.I.