Dumankara

Hayat Bir Yangındı * İletişim Yayınları 2018

Ankara, üç yıl önce geldiğim şehir. Hiç sevmediğim, üvey evladımmışçasına itip kaktığım, hayıflandığım, bir türlü beğenemediğim şehir. İzmir arkasına İstanbul sonra Ankara bizim maceramızın başlangıcı. Öyle olunca Ankara’ya fazla yüklendik sanırım e sonuçta kategoriler farklıymış zamanla anladık. Soğuk bir şubat zamanı geldik Ankara’ya çizmelerim su içinde Dikmen yokuşlarında ev arıyorum üstüne üstlük sıkışmışım soğuktan tuvaletim gelip duruyor. Kolay mı İstanbul’dan Kadıköy’den ayrılmak bize de hak verilmeli. Aradan geçen üç yıl içinde o kısacık sürede birçok şey oldu ve artık Ankara’dan nefret etmiyoruz. Hatta bazı belli başlı rutinlerimiz bile oldu. Atakule’den Tunalı’ya yürümek, Emine Hanım’a uğramak, bizim çocukları görmek. Tunalı’dan Kızılay’a yürümek. Portakal Çiçeği’nde oturmak, katlanır sandalyeleri alıp Seğmenler’e gitmek, her ay mutlaka Ayrancı Antika Pazarı’nı gezmek, bi Kale’ye çıkalım deyip Ulus’u turlamak gibi gibi.

Çok konuştuk Yavuz Alimle bu süreç içinde yani nefret etmekten etmemeye gelen süreçte. Bir sürü insanla da konuştuk Ankara’yı, Ankara’nın grisini, siyahını, dumanını, ceketini, kravatını, rockını ve technosunu. En sonunda dedik ki; o kadar çok yalnızız, delicesine, birbirimize ihtiyacımız var ama kimse kimseye katlanamıyor. O yüzden seviyoruz yalnızlığımızı kamufle eden şehirleri. Özellikle de deniz kenarlarını, kıyıda otururken kimse dönüp bakmaz insana yalnızlığıyla sakince oturur kalabalığın içinde ama Ankara’da yapamazsın bunu. Bunu yapamayan bizler gibi bir sürü insan buluyor Ankara’da birbirini. Belki değişik bir manyetik yapı vardır bu şehirde bilemem, belki de kendi topluluğumuzu oluşturan belli enerji seviyelerini sezebiliyor Ankara kurak toprakları. İnsanlar gerçekten daha çok konuşuyorlar birbirleri ile, yeni tanıştığın biriyle yıllardır berabermişsin gibi gelebiliyor. Oturup yılların arkadaşları gibi yalnızlıktan konuşuyorsunuz, memleketten, felsefeden, kitaplardan.

Ankara’yı sevmeye başladığımda yazınsal yerlerde de onu görmeye başladım. İstanbul üzerine milyonlarca şey yazılmıştır her türden eser vardır. Ankara üzerine de hatırı kırılmayacak kadar var. Ama bunlardan bence en keyiflisi senaryosunu Levent Cantek’in yazdığı Dumankara. Ankara’da 1916 yılından başlayarak günümüze kadar gelen hikâyelerden oluşuyor Dumankara. Adeta bir Zeki Demirkubuz karakteri gibi hikayedeki karakterler ve aslında konular. Arka sokaklardaki, gecekondulardaki insanların yaşamları çizimlerde ve konuşma balonlarında canlanıyor. Kitabın girişinde kitabın çıkış hikayesi ve çizerlerin katkılarından bahsediliyor; Ankara teması üzerinde duracak çizgi hikâyeler oluşturma fikriyle çıkılmış yola. Bazı hikayeler gazetelerdeki haberlerden, bazıları gerçek tanık olduklarından, bazıları da şehir efsanelerinden alınmışlar. Özünde hepsi Ankara hikayesi, Ankara’da geçiyor, Ankaralılar la örülüyor kurgular.

Hikayelerin her biri birbirinden ayrı, Türkiye sorunları insanımızın kendini sınıflandıramamasının getirileri, fakirlik, şiddet, ahlak, suç ve aşk hep satır aralarında, çizimler de oldukça başarılı. Ulus, Altındağ, Ankara’nın kenar mahalleleri, Ankara’nın kabadayıları, uyanık kadınları, kurnaz siyasetçileri, saf köylüleri hikayelerin arasında koşturup duruyorlar. Benim favorilerimden biri Ankara kedisi konulu Nohut. Bir diğeri de Koltuk, hikâyenin sonuna çok şaşırdım hiç beklemiyordum resmen kısa film tadında bitti. Bir Amerikanvari kahraman olan Neşet Coşar hikayesi de oldukça fütüristtik, Skor hikayesi günümüz insanını resmediyor gibi, kadın erkek fark etmeksizin. Macar da ise çok güldüm, sen misin elin Macar’ı Ankara’da racon kesen, öttürürler. Güzel Cemile hikayesi de her fakir ve çok güzel kızın başına gelebilecek bir öykü ve hazin. Ferdi hikayesi ise beni biraz kuşkulandırdı. Burada çocuklara zaafı olan bir adamın meydan dayağından sonra memleketten bir anda kaybolması ve yıllar sonra da bir yazar olarak kitap kapağında görülmesi anlatılıyor. Bu anlatılan yazar kim acaba? Bence bu hikâye gerçek, konuda çocuk olmasa Hasan Ali Toptaş diyecektim, birçok kadına karşı olan tacizleri ortaya çıkmıştı. Bu konuyla ilgili bilgisi olan varsa yazsın lütfen.

Kitapta her hikâye başında ufak güzel alıntılar var onlardan birkaçı ile bitiyorum yazımı. Ankara arkadaşlarınla güzel sözünü de buraya yazıyorum, kime sorsanız söylenilen ve zamanla gerçekten doğru olduğunu anladığınız söz.

Ulan Ankara, ben senin oğlun değil miyim?   Attila İlhan

Dost gözüne mahsun, düşmana rezil, Altındağ görünür önce uzaktan.   Niyazi Akıncıoğlu

Ankara vurulmuş bileklerime, dumanlı hava, kurt kapanı, ciğerparem.   Arkadaş Z. Özger

Ankara kedisi değilim, siyaset miyavlayamam.    Ali Yüce

Ankara Ankara, Ey iyi kalpli üvey ana.    Cemal Süreyya

Gidilen bir yol mudur Ankara? Ki kıraç ki düz ve Asur yazısı gibi okunmayan.   İlhan Berk

Allah’ı bol, kulu kıt bu dünyanın.   Bir taksi şoföründen

Yazan Aylin.K.I.