SALVADOR DALİ’NİN ŞİİRİ BÜYÜK MASTÜRBATÖR

Çeviri; Gürhan Tümer / Varlık Yayınları

İspanyol sürrealist ressam Salvador Dali’nin yazdığı bir romandan başka bir içerikte bahsetmiştim, bakmak isteyenler için; Salvador Dali Romanı

Salvador Dali, The Great Masturbator, 1929 (imageSource:Wiki)

Sürrealist ressam Salvador Dali'nin Büyük Mastürbatör adlı hem bir resmi hem de bir şiiri bulunmaktadır. 1930 yılında kaleme aldığı şiir tam olarak Dalivari. Gürhan Tümer’in 1997 yılında çevirdiği kitabın giriş kısmında şiirden önce değindiği Dali’nin hayatıyla ilgili birkaç nokta, şiiri anlamlandırmak adına çok önemli. Şiirde garip ya da kaba kelimelere rastlamak pek tabi mümkün sonuç olarak bu bir Dali şiiri. Örneğin bunlardan birkaçı kaka ve kötü ya da iğrenç kokan şeyler. Dali “kaka” ya düşkün biriydi, çevresindekilere kaka ile ilgili hikayeler anlatır ve resimlerinde kullanırdı. İğrenç kokan çürümüş şeylere ilgisi ise yine çocukluğuna kadar gidiyor, çocukluğunda beslediği hayvanın ölmesi ve kurtlanması sonucu oluşan kokudan zevk alan Dali “İğrenme, en çok arzu edilen şeylere açılan kapının çok yakınında bulunan bir nöbetçidir” der.

Şiirin adı Büyük Mastürbatör’ü açıklamak için ise Tümer, Dali ve Seks ilişkisine değiniyor. Dali cinsel eğilimleri sapkın olan ve garip seks ritüelleri düzenleyen biri. Bunun dışında çocukken kendini cinsiyetsiz, bazen de kız çocuğu gibi hisseder.

Büyük Mastürbatör şiiri pastoral bir şiir gibi köy betimlemesi ile başlar ve aniden bir “bok” sözcüğü ile karşılaşırsınız. Yine normalmiş gibi giderken “iki pis herif” ten bahseder Dali. Kelime oyunlarıyla, süslü betimlemeler yapan Dali itici ve çirkin mastürbatörden bahseder sonra.

“… güneşin doğuşundan beri sürüp giden

gün ışığından yorgun

büyük Mastürbatör

.çok iri burnu oniks parkeye dayalı

kocaman göz kapakları kapalı

alnı iğrenç kırışıklıklarla kemirilmiş

ve kabarmış boynu ünlü kan çıbanıyla

üzerinde karıncaların kaynaştığı

kımıldamadan duruyor…”

İğrenilen birçok kelimeyi şiirinde gerçeküstücü bir imgeyle ele alıyor Dali ve şunları diyor;

“…Bu madalyonların birinde

arzunun

imgesini

ölümün

imgesini

ve birde

içinde

bir selvi

meyvasıyla

kurumuş bokun

imgesini

aynı anda

simgeleyen

bedeni

sağlıksız

gelişmemiş

bir adamın

resmi vardı.”

Şiirde bolca çürümüşlükten bahseden Dali şu satırları kaleme almış;

“en sonunda da

en parlak madalyonlara

kazınıştı

ölümsüz

resimleri

çürümüş eşeklerin

çürümüş atların

çürümüş dişi kedilerin

çürümüş atların

çürümüş ağızların

çürümüş tavukların

çürümüş iğrenç horozların

çürümüş çekirgelerin

çürümüş kuşların

çürümüş ölülerin

çürümüş kaygı verici çekirgelerin

çürümüş atların

çürümüş eşeklerin

çürümüş deniz kestanelerinin

çürümüş pavuryaların…”

Şiirin devamında yine birçok ilginç betimleme yer alıyor ve kırsal bir manzarada başlayan şiir iki genç kız ile bir plajda son buluyor;

“…bu yöreyi

hiç tanımayan

iki genç kız

komşu

plaja

yaya olarak

gitmek istediklerinden

arkadaşlarını

belirlenenden

farklı

bir plajdan

alması için

buyruk verdiği

açık

bir yaz

gününün

ruhsal

ve duygusal anını

anlatmak isteyen

kabartma heykeller.

Ve şimdi

çok geçti artık

ya da daha iyisi hepsi

çok yorgundular

(özelliklede iki beyefendi)

ilk

plaja

geri dönmek için.”

Resimlerinde olduğu gibi kelimeler ile de gerçeküstü bir dünya yaratan Dali’nin şiirinden birkaç alıntı ile tüm şiiri anlatamam fakat onun kelimelerden yola çıkarak resimlerine yakın bir dünya yarattığını ve bunu yaparken kendine has kişiliği ve geçmişinden yaşamı boyunca onu sarmalayan ruhsal sıkıntılarının izlerini görmek mümkün.

Yazan Aylin K.I.