GEORGE ORWELL HAYVAN ÇİFTLİĞİ

CAN YAYINLARI

BÜTÜN HAYVANLAR EŞİTTİR

AMA BAZI HAYVANLAR ÖBÜRLERİNDEN DAHA EŞİTTİR

Kitabın içeriğinden önce, Can Yayınları’ndan çıkan bu özel baskıyı gerçekten çok beğendiğimi söylemeliyim, dayanamayıp bende bir heykelcik yapıverdim. Ahşap kutu içerisinde olan cildin dışında doğal bir malzeme ile kaplanmış ve çıkartılabiliyor, tasarım Utku Lomlu’ya ait. Benim en sevdiğim ise kitabın içerisinde yer alan seramik sanatçısı Hülya Sözer’in yaptığı seramik heykeller. Konunun can alıcı noktalarının heykelleri yapılıp Umut Töre tarafından fotoğraflanmış. Okurken ara ara çıkan bu görseller kitaba ayrı bir keyif veriyor. Koleksiyonluk bir kitap olan ürünü eleştirenlerde var. Ben eleştirilere katılmıyorum hem kendi beğenim hem de mesleğimle alakalı olarak görsellik ve tasarıma önem veriyorum. Kitap kapağı tasarımları da dahil olmak üzere ürünleri her yönü ile bakıp eleştiriyorum.

Kitaba gelince; harika bir modern fabl. Bir çiftlikte geçen konu, hayvanların zor koşullar altında çalıştırılmaları, iyi beslenememeleri eziyet görmelerine karşın yaptıkları isyan ve devrimi ele alıyor. Karakterler o kadar akılda kalıcı ve güçlü ki, sürükleyici hikayesi ile bir çırpıda bitiveriyor roman. Kitabın Rusya devrimini betimlediği yazıyor bazı kaynaklarda, olabilir ama sadece bu değil kuşkusuz. Çünkü Snowball, Napoleon, Boxer, Moses, Mollie ve Bay Jones eminim tüm milletlerin, tüm insanların karşılaştıkları karakterler. Roman karakterleri ve simgeledikleri şu şekilde ele alınmış;

Koca Reis; Karl Marx ya da Vladimir Lenin

Snowball; Lev Troçki

Napoleon; Josef Stalin

Bay Jones; I.Nikolay

Bay Frederick; Adolf Hitler

Bay Pilkington; Winston Churchill

Moses; Din adamları.

Kitabı okumadan önce Troçki’nin ve Stalin’in hayatlarına bir göz atmakta fayda var ben öyle yaptım. Çoğu olay daha anlamlı gelecektir. Moses karakteri Musa Peygamberin ismi olarak isminden de anlaşılıyor ki din adamlarını temsil ediyor. Hayvanlara göklerde Balbadem Diyarı diye bir ülke olduğunu, öldüklerinde oraya gideceklerini ve orada çok rahat edeceklerini anlatıyor.

Kitabın girişinde yer alan Koca Reis, insanlar emeğimizin hepsini çalıyor, ayaklanmalıyız diyor. Ayaklanmalıyız, savaşmalıyız ama dikkat etmeliyiz ki savaşırken insanlara benzemeyelim. Ayaklanmayı göremeden ölüyor Koca Reis. Daha sonra devrim gerçekleşiyor ve hayvanlar insanları çiftlikten kovarak kendi kendilerini yönetmeye başlıyorlar. Domuzlar zeki oldukları için yönetimde yer alıyorlar. Kendilerine yedi emir dedikleri kurallar koyuyor hayvanlar. Bunlar;

İki ayak üstünde yürüyen herkesi düşman bileceksin

Dört ayak üstünde yürüyen ya da kanatları olan herkesi dost bileceksin

Hiçbir hayvan giysi giymeyecek

Hiçbir hayvan yatakta yatmayacak

Hiçbir hayvan içki içmeyecek

Hiçbir hayvan başka bir hayvanı öldürmeyecek

Bütün hayvanlar eşittir.

Yönetimde olan domuzlardan ikisi sürekli farklı kutuplarda düşünceleri ile anlaşmazlık yaşıyorlar; Snowball ve Napoleon. Bu anlaşmazlıklar ile başlayan olaylar ile Hayvan Çiftliği’nin kaderi oldukça değişiyor ve bu yedi kural da oldukça değişiyor. Değişenlerin farkında olan ve olmayan hayvanlar ile yönetim devam ediyor. Bu farkındalığı ve geçişleri çok iyi betimlemiş yazar. Bu kadar da olmaz dediğimiz şeyleri dönüp kendi hayatımızda sorguladığımızda bu kadar da oluyor diyebiliyoruz. Kitabın hikayesini daha fazla anlatmayacağım keyfi kaçmasın.

1945 yılında yazılan roman bir Stalinizmin eleştirisi olarak ele alınıyor. Türkçe’ye ise ilk kez 1954 yılında Halide Edip Adıvar tarafından çevirisi yapılarak basılmış. Kitabın Pink Floyd’un Animals albümüne ilham kaynağı olduğunu da Pink Floyd kitabını okuyan Yavuz Alim’den öğrenmiştim, onu da ekleyeyim. Son olarak İngiltere’nin Hayvanları şarkısından alıntı ile bitiriyorum;

Er geç bir gün gelecek

Zorba insan devrilecek

İngiltere’nin bereketli topraklarında

Yalnızca hayvanlar gezinecek

Burnumuza geçirilen halkalar

Sırtımıza vurulan semer sökülüp atılacak

Karnımıza saplanan mahmuz çürüyüp paslanacak

Acımasız kırbaç bir daha şaklamayacak.

Keyifli okumalar ve Kitaplı Günler

Yazan Aylin K.I.